Ձեռնարկության ֆինանսավորման փոխառու (արտաքին) աղբյուրները

            Շուկայական էկոնոմիկայի պայմաններում ֆինանսական ռեսուրսների արտաքին աղբյուրների դերն արտակարգ բարձրացել է: Արտադրական կազմակերպություններն, առանց փոխառու միջոցների ներգրավման, նորմալ գործել ու զարգանալ չեն կարող: Տնտեսական նորմալ պայմաններում փոխառու միջոցներն անհրաժեշտ են ընդլայնված վերարտադրություն կատարելու, հիմնական ու շրջանառու կապիտալի պակասը լրացնելու, արտադրությունը վերակառուցելու և տեխնիկապես վերազինելու, նոր արտադրատեսակներ նախագծելու և թողարկելու համար:

            Փոխառու միջոցների աղբյուրներ են ծառայում. բանկային և առևտրական վարկերը, ֆակտորինգը, լիզինգը, անհատ վարկավորվողների միջոցները և այլն:

            Փոխառու կապիտալը բաժանվում է կարճաժամկետային (մինչև մեկ տարի ժամկետով տրամադրվող) և երկարաժամկետային (մեկից ավել տարիների համար) տեսակների:

            Ձեռնարկությունների ֆինանսավորումը կարող է իրականացվել կամ վարկեր ստանալու միջոցով, կամ արժեթղթերի թողարկման և իրացման հաշվին (բացի ակցիաներից):

            Առևտրական վարկ: Ձեռնարկությունը նման վարկ կարող է ստանալ ապրանքներ գնելու կամ մատակարարի մոտ արտադրական պաշարներ ստեղծելու համար: Փոքր շատ ձեռնարկությունների համար այդ վարկը համարվում է ֆինանսավորման կարևոր աղբյուր:

            Բանկային վարկը և նրա աղբյուրները: Ձեռնարկությունների համար երկարաժամկետային և կարճաժամկետային վարկային ռեսուրսների հիմնական աղբյուր են ծառայում առևտրական բանկերի միջոցները:

            Վարկի վերադարձնելիությունը նշանակում է վարկավորողի հիմնական պարտքի վճարումը պարտադիր կերպով կատարել պայմանավորված պայմաններում:

            Վարկի ժամկետայնությունը նշանակում է, որ վարկային միջոցները վարկավորողին պետք է վերադարձնել, ոչ թե փոխառուի համար հարմար ժամկետում, այլ նախապես պայմանավորված ժամկետում: Վարկավորման ժամկետը` դա այն առավելագույն ժամանակն է, որի ընթացքում վարկային միջոցները փոխառուի տրամադրության տակ են գտնվում:

            Վարկի վճարելիություը նշանակում է, որ փոխառուն ոչ միայն ժամանակին պետք է վերադարձնի բանկային վարկը, այլև վճարի նրա օգտագործման իրավունքը` վարկային տոկոսադրույքը:

            Վարկային պայմանագիրը և նրա տարրերը: Վարկավորման գործընթացն սկսվում է վարկի տրամադրման օրից: Սակայն մինչև այդ և դրանից հետո, փոխառու ձեռնարկատերերի ու վարկավորող բանկի միջև ակտիվ բանակցություններ են ընթանում, որն իրականացվում է փոխառուի կողմից վարկեր ստանալու առաջարկություններ կատարելու, բանկի կողմից փոխառուի և վարկավորման օբյեկտի վարկունակությունն ու վարկի հուսալիությունը գնահատելու, վարկային պայմանագիր կնքելու և բանկային վարկի տրամադրման մասին կարգադրություն ստանալու ձևով:

            Վարկային պայմանագիրը` դա կարևորագույն փաստաթուղթ է, որը սահմանում է վարկային գործարքի մասնակիցների իրավունքներն ու պարտականությունները:

            Յուրաքանչյուր վարկային պայմանագիր ըստ բովանդակության և ձևի հիմնվում է չորս սկզբունքների վրա. նրա ամուր հիմքը, գործարք կնքելու կամավոր բնույթ, փոխադարձ շահագրգռվածությունը և պայմանների համաձայնությունը:

            Վարկային պայմանագիրը կնքված է համարվում, երբ կողմերը համաձայնվում են նրա բոլոր պայմանների հետ:

            Վարկային պայմանագրի գործելու ամբողջ ժամանակահատվածում բանկը կարող է վերահսկել վարկային գործառնությունների ընթացքը. ապահովել վարկային լիմիտի պահպանումը, վարկի նպատակային օգտագործումը, տոկոսադրույքի վճարումը, վարկի լրիվ և ժամանակին մարումը:

            Վարկի վերադարձման ապահովումը` դա վարկավորողի համար վարկը վերադարձնելու գծով փոխառուի երաշխիքային պարտավորությունների ձևերն ու միջոցներն են:

            Ֆակտորինգ և լիզինգ: Բացի վարկի տրադիցիոն տեսակներից, գոյություն ունեն և արտաքին ֆինանսավորման ուրիշ ձևեր, որոնք անմիջականորեն վարկային գործառնությունների հետ կապված չեն, սակայն վերաբերում են ներգրավված փոխառու միջոցներին: Նման միջոցներին են վերաբերում Ֆակտորինգային և լիզինգային վարկերը:

            Ֆակտորինգի դեպքում` ֆակտոր-ֆիրման (կամ բանկը) իր գործընկեր – ձեռնարկության գնորդից գնում է նրա պահանջագիրը:

            Ֆակտորինգի առավելություններն են.

1. ձեռնարկությունների ֆինանսավորումը կատարվում է անմիջապես, անկախ վճարման ժամկետից,
2. պակասում է ձեռնարկության ֆինանսական ռիսկը, որն ապահովված կարգով ստանում է բոլոր վճարումները,
3. ձեռնարկությունը բանկային համակարգի օգնությամբ անհրաժեշտ տեղեկատվություն է ստանում գնորդների վճարունակության մասին:

Լիզինգը` դա վարկավորողի (լիզինգ առաջարկողի) կողմից գնված մեքենաների, սարքավորումների և այլ ներդրումային նշանակություն ունեցող ապրանքների երկարաժամկետային տրամադրումն է վարձակալին (լիզինգ ստացողին) արտադրողաբար օգտագործելու համար: